Пісьменнік Васіль Якавенка просіць пракуратуру абараніць яго гонар і годнасць «ад замахаў старшыні Саюза пісьменнікаў Беларусі Мікалая Чаргінца». У заяве на імя пракурора Васіль Якавенка напісаў, што на адной з апошніх прэс-канферэнцый Мікалай Чаргінец падчас публічнага выступу выказаў заведама «ілжывыя выдумкі», якія ганьбяць яго.

«Публічныя ілжывыя выказванні замахваюцца на мае гонар, годнасць і рэпутацыю, ганьбяць мяне ў вачах грамадскасці і беларускіх грамадзян як вядомага грамадскага дзеяча і пісьменніка», - заяўляе В.Якавенка.

Што ж, давайце паглядзім, пра што казаў у інтэрв’ю журналісту і што пісаў у сваіх кнігах пра гаўляйтэра акупаванай Беларусі, ката беларускага народа Вільгельма Кубэ Васіль Якавенка.

Перад вамі – вытрымкі з кніг Васіля Якавенкі «Надлом. Кручина вековая» і «Пакутны век. Трылогiя». Не зусім, вядома, зразумела, як маглі наогул з'явіцца такія кнігі ў Беларусі, дзе ад рук фашысцкіх акупантаў загінуў кожны трэці жыхар краіны. Зрэшты, лепш проста пачытаць даслоўна, што ж менавіта піша пра «дабрадзеяў беларускага народа» і пра беларускіх партызанаў у сваіх кнігах «правдолюбец» Васіль Якавенка. Вось толькі некалькі цытат: 

 “Толькі ж у Кубэ не заставалася ніякіх сумненняў: карныя экспедыцыі, зверствы СС і паліцыі, якія доўжыліся, перакрэсліваюць усе яго добрыя справы і намеры. Таму і з новай энергіяй узяўся за выкрыццё злачынстваў карных атрадаў, пра якія яму падрабязна паведамлялі камісары акруг… “

(«Пакутны век. Трылогія ». Стр. 520) 

Ад рэдакцыi. Так і карціць спытаць у Васіля Якавенкі: за што гаўляйтэр Беларусі Вільгельм Кубэ атрымаў баявы ордэн – адну з найвышэйшых узнагарод Рэйха? Можа, за тое, што ваяваў з гестапа, СС ды паліцыяй?  

“Пры гэтым Кубэ цяжка выдыхнуў: — Ну, няхай бы зводзілі камуністаў, якія здзіралі скальпы з народа, з гэтай_зямлі. Але навошта нішчыць усіх людзей?I што гэта ёсць? Нямецкая стратэгія вайны на ўсходзе?..”

(«Пакутны век. Трылогія ». Стр. 532)

«Кубэ называлі катам беларускага народа. Зрэшты, такая налепка на Кубэ не дужа і ўражвала просты люд, бо тут даўно ўжо да катаў прывыклі. Яшчэ з часоў накатаў Масковіі. Але ж зусім свежым на памяці было, як плойма вылюдкаў адкацілася на ўсход разам з фронтам…»

(«Пакутны век. Трылогія ». Стр. 543)

У адпаведнасці з тэкстам рамана, “…партизаны Жур и Кульбеда решили промыть руду людской молвы, и добыть хоть по крупице ценного металла.  Они наняли двух подручных да вместе с ними, как волки, обложили Романа и Марту. Те божились и крестились, объясняя, что вожделенного золота у них просто нет. Но и бандитам, как пишется в романе, нельзя было отказать в решительности, и они пошли по недоброй хищной тропе до конца: завалили Романа на пол, оседлали и стали резать пилой, а Марте ножом обкорнали груди и уши, выкололи глаза, затем обоих изрубили на куски, вынесли и разбросали по заливному лугу за огородами.”

(«Надлом. Кручина вековая». Стр. 441)

Падобных выказванняў у кнізе Васіля Якавенкi нямала. Чытаючы іх, разумееш, што даеш нырца ў чан з мярзотным брудам. Таму што ў сумленнага чалавека нічога, акрамя абурэння і пагарды, не могуць выклікаць хвалебныя словы пра таго, з чыёй рукі вынішчаны сотні тысяч жыхароў нашай краіны, прычым, усіх нацыянальнасцяў. Пра сапраўднага ката і фашыста, чыю адданасць Гітлер цаніў вельмі высока. І вось пра гэтага чалавека Васіль Якавенка кажа не проста з павагай, а ледзь не з захапленнем.

Прапануем увазе чытача інтэрв'ю Васіля Якавенкi карэспандэнту газеты «Чырвоная звязда» Але Каткавец, якое ён даў 16.07.2010 года (публікуецца са скарачэннямі).

Вайна ці мір Васіля Якавенкі

Прачытаўшы аднойчы раман Васіля Якавенкі “Надлом”, а затым трылогію “Пакутны век”, я адчула, як нешта непрыемнае, агіднае вылілася на мяне і тых людзей, што жывуць побач, а болей – ляжаць ужо на могілках. Мне вельмі хацелася сустрэцца з аўтарам і задаць пытанні: ці пухам будзе зямля тым удзельнікам Вялікай Айчыннай вайны ад той “праўды”, што знайшоў аўтар праз столькі гадоў, і што абудзіцца ў душах унукаў і праўнукаў пакалення, на лёс якога выпалі выпрабаванні ваеннага ліхалецця? І вось нядаўна спадар Якавенка, па даручэнню адной з гераінь рамана Марыі Дзямковіч, ураджэнкі вёскі Моталь, завітаў да нас у раён.

 - Васіль Цімафеевіч, якраз перад гэтай сустрэчай я зачытвала бабулькам, якім па 80-85 гадоў, урыўкі з рамана “Пакутны век”, дзе вы апісваеце жудасныя сцэны здзекаў партызан над мірнымі жыхарамі вёскі Моталь. Яны хапаліся за сэрцы ад тых фашысцка-партызанскіх экзекуцый, якія “смачна” апісаны ў рамане. Але чамусьці старэйшая з іх 85-гадовая Зінаіда Дзмітрыеўна Радкавец пры ўсім тым, што расказвала мне, як прыходзілі партызаны ў іх дамы, і людзі на самай справе аддавалі ім апошняе, не прыпомніла такіх падзей. Калі яны мелі месца, дык чаму да гэтай пары не адбыўся над імі суд?

- Але я не ведаю іх прозвішчы, толькі імёны, мянушкі. Можа, гэта і не мотальскія былі партызаны… Я падаваў так, як падказвала душа.

- З кім з мотальскіх партызанаў Вы сустракаліся? Хтосьці Вам гэта ўсё расказаў?

- Гэта дакументальна. У мяне ёсць успаміны партызанаў. І ёсць дзённік аднаго партызана, які запісваў, каго забілі яго паплечнікі. Апошнія лічылі сваіх ахвяр ворагамі. Але я паказваю, што нічога варожага ў тых людзях не было. Яны былі звычайнымі сялянамі. Нават дапамагалі партызанам. Але тыя «вымяталі» ўсё падчыстую, пагражалі і помсцілі. І факты, калі партызаны распраўляюцца з людзьмі, мелі месца.

- Калі б хто звярнуўся ў суд, Вы б змаглі гэта даказаць?

- Безумоўна, ёсць дакументы.

- Але многія, на каго Вы кінулі цень, ужо не могуць звярнуцца…

- Каго Вы маеце на ўвазе?

- Ветэранаў.

- З тых, каго падаваў пад сваім прозвішчам, я нікога не абразіў. А калі я мяняю прозвішча, дык ніхто не мае права даказваць, што гэта ён пад гэтым прозвішчам, якое я падаю. У сілу ўступае аўтарскае права. Я мог, безумоўна, недзе нешта дамысліць, мост нейкі перакінуць ад факта да факта, але карыстаўся партызанскімі дзённікамі і сустракаўся з тымі, хто мог нешта расказаць. Гэта сапраўдныя факты. Гэта тое, што было на душы Марыі Дзямковіч. Яна была сяброўкай адной з ахвяр. Над трылогіяй я працаваў 17 гадоў. Увесь час шукаў матэрыялы, новыя факты, сведчанні, правяраў. Усе крытычныя заўвагі я ўлічыў у новым выданні “Пакутнага веку”.

- Скажыце, гэта мастацкі твор ці ўсё ж дакументальны? Вы бярэце канкрэтныя факты, імёны, прозвішчы. Значыць, твор дакументальны?

- Не, рэальныя факты не сведчаць пра дакументальнасць. Раманы пішуцца і не мяняючы прозвішчы. Гэта гістарычны раман. Твор мастацкі. Ёсць элементы дакументалістыкі. І пацвярджаючыя дакументы ёсць.

- У Вашай кнізе назіраецца нейкая аднабаковасць, якая мне не спадабалася… Такі антысавецкі, я б сказала, твор... Гаўляйтэр Кубэ прадстаўляецца барацьбітом за правы беларусаў. Ахвяра, няйначай…  

- Людзям, якія выраслі пры савецкай уладзе, пры Саветах, пры камуністычным нашым таталітарным рэжыме, дзіўна, што ў Беларусі ён падаецца адным з герояў.

- У вас ён сапраўды герой?

- Герой ён сам па сабе, як чалавек і як палітык, і як той, хто змагаўся супраць партызанаў, Чырвонай Арміі і г. д . Гэта незвычайны вораг. Таму што Кубэ (гэта засведчана ў ягоных лістах) - чалавек, які столькі сіл патраціў, каб даказаць вермахту, што не варта вынішчаць людзей, мірнае насельніцтва, таму што гэта ганьбіць Рэйх!.. Ён змагаўся з гестапаўцамі. Яны былі для яго не меншыя ворагі, чым партызаны. Рукамі падпольшчыкаў, якім спрыялі гестапаўцы, яго адправілі на той свет. Калі ў Мінску была прэзентацыя кнігі “Надлом”, адзін з крытыкаў сказаў, што ў рамане няма аўтарскай пазіцыі. Гэта мяне парадавала, таму што я не займаю пазіцыі ні аднаго з бакоў. Я паказваю, як яно было, а чытач няхай робіць свае высновы. Шэсць гадоў назад я сустракаўся з жонкай Кубэ. Яна сцвярджала, што той вельмі любіў беларусаў. І з сведчанняў людзей, якія вярнуліся з ГУЛАГаў, я паказваю гэтую асобу. Каму яны павінны былі дапамагаць: немцам ці тым, хто засадзіў іх за краты?.. У гады вайны развівалася адукацыя, культура, промыслы, што ні да вайны, ні пасля яе так не было. Беларускамоўных школ з’явілася найболей, чым у іншыя перыяды жыцця нашага народа.

- Як узнікла задумка такога твора?

- Скажу, што некаторыя людзі, хто не ведае, адкуль я родам, лічаць мяне мотальскім. Мяркуюць, што пісаў пра сваю радзіму. Наколькі гэта ўдалося? Я ўзначальваў сацыяльна- экалагічны саюз “Чарнобыль”. Наш саюз выпускаў газету “Набат”. На жаль, у Злучаных Штатах Амерыкі нічога пра Беларусь не ведалі. Мне хацелася сабраць найлепшыя творы з газеты “Набат” і выдаць кнігу ў Амерыцы, каб амерыканцы даведаліся, што ўся бяда Чарнобыльскай аварыі ўпала на Беларусь. І там я выпадкова пазнаёміўся з адной жанчынай, урачом, якая аказалася з Моталя - Марыяй Дзямковіч. Мяне зацікавіла тое, што яна займаецца арганізацыяй дапамогі сваім маталянам. І калі стала расказваць пра сваю вёску, пра свайго дзеда Пятра Рамановіча (Пісарчука), я зразумеў: калі напішу пра гэты род, будзе раскрыта гісторыя ўсяго беларускага народа ваеннага часу. Я адчуў, што ў душы жанчыны адбываўся надлом. Калі я стаў пісаць, адкрыўся эпічны стыль. Я выйшаў на твор чыста мастацкі. У трылогіі “Пакутны век” паказана панарама жыцця. Задзейнічана многа гарадоў, многа людзей. Гэта цягне на эпапею. У канцы мінулага года ў Мінску, у Доме мастацтваў, адбылася прэзентацыя новага выдання. Чытачы, крытыкі гаварылі пра тое, што раман напісаны ў тым жа ключы, што і “Вайна і мір” Талстога, “Ціхі Дон” Шолахава. Былі параўнанні з творамі Сянкевіча. Я імкнуўся падаваць той час праз людзей. Пісаў, як успрымаліся такія падзеі менавіта імі. З адным з герояў мне вельмі пашанцавала. Гэта Пятро Пісарчук. Тыповы беларус, патрыёт сваёй Радзімы. У яго на шафе захоўвалася ў той час падшыўка газеты “Наша Ніва”. Такая дэталь вельмі характэрная. Газета паказвала адраджэнне беларускай нацыі. Яго сын Барыс парывае з камуністычнай партыяй, актыўна адстойвае інтарэсы сваіх землякоў-суайчыннікаў. У яго была вытворчасць. У процілегласць яўрэям, якіх было вельмі многа ў Моталі, ён даваў людзям грошы і матэрыялы ў доўг і не патрабаваў працэнты. Шырокай душы былі гэтыя людзі. І клопат іх патрыятычны, нацыянальны. Дзякуючы Моталю, праз прызму Моталя паказана, што адбывала- ся ў нашай краіне. Не абышоў я і яўрэйскую тэму. У савецкай і нашай беларускай літаратуры яна паказана ўпершыню. Як абыйсці іх, калі тут пражывала тры тысячы яўрэяў? Яшчэ ў 19 стагоддзі Марыя Саковіч напісала пра яўрэяў, пра тое, як яны здзекваліся над людзьмі, забіралі апошнюю капейку.Той жа Барыс Рамановіч у піку ім адкрыў сваю краму, каб без аніякіх нацэнак прадаваць сваім людзям тавары. Сам я з партызанскай зоны. Наша вёска была спалена. Мой цесць быў камандзірам партызанскага атрада. Камандзірам другога партызанскага атрада быў урач адной з мінскіх бальніц. Я пісаў пра іх. Гэта былі ўзорныя атрады. Клапаціліся пра мясцовае насельніцтва. Былі і выпадкі марадзёрства. Партызаны расстралялі тых марадзёраў. Мне было на што арыентавацца. Мяне ўразіла мясцовая партызаншчына, дзе помсцілі тым, хто раней іх пакрыўдзіў, хто дрэнна паглядзеў. Былі ў партызан і баявыя дзеянні. Я іх не абмінаў.

- Калі ўсё тое, што Вы напісалі ў сваім творы, праўда, а Вы сцвярджаеце, што праўды ў ім 90 працэнтаў, то ці патрэбна такая праўда нашай моладзі, якая не ведае вайны і не можа ўявіць тых абставін, у якіх жылі людзі?.. Ці трэба парушаць добрую памяць? Магчыма, жорсткія эпізоды абыходжання партызан з мірным насельніцтвам паўплываюць на свядомасць маладых, ды яшчэ і гарачых, душ. Твор жа абражае маталян. Сярод вашых “герояў” няма маіх родзічаў, гэта не кранае маёй сям’і і маіх блізкіх, але паколькі я тут нарадзілася, чытаць было цяжка.

- Адзін мой чытач ужо адказаў на Ваша пытанне. Ён даслаў водгук. Піша, што яму толькі 22 гады, і ён ужо быў расчараваны творчасцю беларускай літаратуры, але прачытаўшы кнігу, пераканаўся, што ўсё ж было шмат патрыётаў сваёй зямлі. Гэта стварае новы настрой. І ён вельмі ўдзячны аўтару. Я лічу, што праўду трэба раскрываць, якой бы горкаю яна ні была. У кнізе ж не толькі адмоўныя персанажы, ёсць герой, які прадстаўляе народ…

- У кнізе Вы паказалі героямі толькі сям’ю Пісарчукоў…

- Не толькі. Гэта абагульнены вобраз. Для Моталя гэта гонар.

- Але я хачу з Вамі паспрачацца. Возьмем, да прыкладу, Вольгу Міронаву, якая працавала дырэктарам мотальскай школы... Былая партызанская сувязная, менавіта яна ўяўлялася нам героем. Яе ўклад у адукацыю, яе трагічнае жыццё... Вы ж, вобразна кажучы, узялі яе “бялізну” і патраслі перад усімі. А ў яе гонар названа адна з вуліц Моталя. Тое ж самае Вы зрабілі з Афанасіем Андрэевічам Стрыгуновым. А як такое чытаць тым, хто меў да гэтага дачыненне і чыё імя Вы называеце?

- Ведаеце, паказана жыццё такім, якім яно было.

- Але як можна ўлазіць у чужое ўласнае жыццё?..

- Стрыгунова я паказаў вялікім чалавекам. Як вядома, і ў вялікіх людзей бываюць не вельмі прыгожыя ўчынкі.

- Але не кожны дасць дазвол на тое, каб аб іх пісалі. Афанасій Андрэевіч даўно на тым свеце, і наколькі я яго ведаю і памятаю, ён бы з Вамі вельмі паспрачаўся… На жаль, безабаронны.

- Абавязак пісьменніка, калі ён сапраўдны пісьменнік, паказ- ваць характары. Я вывеў характар адметны, яркі, з усімі яго рысамі.

- Я была б згодна з Вамі, калі б Вы не называлі сапраўдных імён. Усё, што было ў жыцці гэтага чалавека (і добрае, і не вельмі), мае права быць у чалавеку, бо гэта жыццё. Пісаць вобразна – гэта мастацтва. Але калі Вы называеце імя палюбоўніцы (як Вы сцвярджаеце), калі жыве гэтая жанчына, жывуць дзеці, унукі, то папросту не магу Вас зразумець. Нашто браць асабістыя адносіны паміж людзьмі і выстаўляць напаказ?

- Паказана даставернасць…

- Гэта натуральныя плёткі!

- Калі чалавека паказаць без асабістага жыцця, дык што гэта за чалавек?

- Можна даць герою літаратурнае імя і тады паказваць з усіх бакоў…

- Вы са свайго боку маеце рацыю, а я са свайго. Я не падумаў, што жанчына можа пражываць у Моталі… Магчыма, калі б гэтая гутарка адбылася раней, то я змяніў бы імёны.

- Амаль усе, пра каго пісалі, на могілках. Але ў іх засталіся дзеці і ўнукі.

- Ведаеце, твор лепіцца з дэталяў…

- Лепіцца мастацкі твор. А дакументальны - на фактах, а не на плётках.

- А гэта мастацкі…

- Так не можа быць. Альбо мастацкі, альбо дакументальны.

- Не, бывае, дзе маюцца элементы і аднаго, і другога…

- Але Вы Моталь не любіце. Вы зняважылі людзей, якія тут жывуць.

- Ну, наконт гэтага моманту я згодны, трэба было памяняць імя…Гэта маё ўпушчэнне.

- А Вы не маглі здагадацца аб гэтым раней?.. Вы расказваеце пра чалавека па мянушцы “Пампуля”. Не цяжка здагадацца, хто такі, бо гэта вясковая мянушка. Чалавек вельмі паважаны, настаўнік. Мой былы класны кіраўнік. Я пакрыўджана за яго. Я думаю, што праз столькі часу няма сэнсу знімаць маскі з тых людзей, якія жылі ў той невядомы нам час і рабілі памылкі. І няма сэнсу нацягваць маскі на тых, хто не застаўся ў памяці маталян.

- Не, я не перабольшваю ўплыў маіх герояў на “твар” Моталя, скажам. Я не перабольшваю… Я паказваю іх у гэтым асяроддзі як сапраўдных людзей, паказваю іх унутраны свет…

- Дзякуй, не буду больш спрачацца. Скажыце, калі ласка, Васіль Цімафеевіч, над чым зараз працуеце?

- Шукаю матэрыялы для новай кнігі. Не ведаю, як яна будзе называцца.

- Аб чым будзе новы твор?

- У традыцыі гэтага ж, але бліжэй да нашага часу. Скажам, з перабудовы.

- Гэта не працяг “Пакутнага веку”?

- Не. Дарэчы, пры выданні трылогіі на рускай мове я ўлічу Вашыя заўвагі. Не было ў мяне такога апанента (смяецца).

- На Вас можна зарабіць паўтара мільярда, - жартую і я, - ды толькі ўжо няма каму. Дзякуй Вам за шчырую гутарку. Прабачце, калі я Вас чым пакрыўдзіла.

Ала КАТКАВЕЦ  

А вось выступленне з нагоды артыкула Алы Каткавец у той жа газеце ад 15.07.2011 года Мікалая Мікалаевіча Дарагакупца – чалавека, які на ўласныя вочы бачыў, што вытваралі на нашай зямлі «дабрадзеі беларускага народа» на чале з Вільгельмам Кубэ. 

Моя военная правда

Я не читал роман и трилогию В.Яковенко «Надлом» и «Пакутны век», но тема, которую подняла в районной газете за 16 июля прошлого года Алла Котковец, затронула меня. После этого в райгазете за 6 августа были опубликованы отзывы на эти книги П.П.Пташица, бывшего заместителя председателя колхоза «40 лет Октября» и В.Н.Пернача, бывшего директора Вартыцкой школы.
Я несколько раз перечитал статью А.Котковец “Вайна ці мір Васіля Якавенкі”.
И скажу, что такой отпор вранью и сплетням может дать только принципиальный и мужественный журналист. Причем, очень корректно и тактично. Руки сразу потянулись к книге Э.Б.Нордмана «Не стреляйте в партизан», выпущенной незадолго до его смерти, в 2006 году. 
Имя Эдуарда Нордмана широко известно на Ивановщине. Этот человек прошел партизанскую войну, начиная с 22 июня 1941 года до полного освобождения наших мест от немецко-фашистских захватчиков. В своем повествовании он тоже поднимает тему клеветы на партизанское движение в Беларуси, опровергает сплетни о том, что в партизаны загоняли по принуждению.
Я свидетельствую вам, В.Яковенко, что не силой принуждали людей идти в отряды. Они шли добровольно, с глубокой ненавистью к немецко-фашистским поработителям. Наша семья до войны жила на хуторе между деревнями Могильно и Радовня. В одном километре от железной дороги, как раз в том месте, где сейчас построена газораспределительная станция Иваново.
Мой отец Николай Петрович Дорогокупец, 1911 года рождения, был проводником партизанских групп к железной дороге, где они подрывали немецкие эшелоны. Бывало, подорвут поезд, и группа вместе с проводником отходит, минуя наш хутор стороной, чтобы не привести к нам немецких солдат с овчарками. 
Осенью 1943 года, когда на хуторе жить стало опасно, отец забрал всю семью: меня, сестру и мать в лес. Через деревню Журавок мы ушли за Днепровско-Бугский канал в партизанскую зону. Отец оставил нас на хуторе Пыкачи, а сам отправился в отряд им. Лозо. О его судьбе мы ничего не знали вплоть до полного освобождения нашего района.
Через полгода, в возрасте 18 лет, в партизанский отряд пришел и брат отца Василий Петрович Дорогокупец. Он был смелым и активным партизаном: на его счету было несколько взорванных вражеских эшелонов. Накануне Дня Великой Октябрьской социалистичекой революции он установил в Иванове два красных флага. При попытке снятия одного из них на мине подорвался полицейский.
Проживая в партизанской зоне, мы видели, как хорошо относится местное население к лесным солдатам. Помню, как длинными морозными вечерами, при свете лучины, женщины вязали из овечьей шерсти для партизан теплые носки и рукавицы. Причем, последние обязательно должны быть с двумя пальцами, чтобы, не снимая их, в сильные морозы можно было стрелять по врагу. А морозы в те военные зимы достигали 40 градусов.
За партизанами не следовала полевая кухня, не было у них и медсанбата. Кормились они сами как придется и чем придется, медпомощь раненым оказывали тоже в меру своих скудных познаний при почти полном отсутствии медикаментов. Поэтому многие умирали от болезней и полученных в боях ранений. И оставались их безымянные могилки в лесах и болотах. Только после окончания войны, в 1946-47 годах, останки лесных героев были перезахоронены в братскую могилу, которая сейчас находится в Иванове на площади Октября, у здания Центра культуры и народных традиций. Останки многих погибших для перезахоронения на своих кладбищах забирали их родственники. Последнее, кстати, можно было сделать только с разрешения председателя райисполкома, бывшего командира партизанской бригады М.И.Герасимова.
Немного о снабжении партизан продовольствием. С Большой земли на аэродром вблизи деревни Сварынь самолетами доставлялись только оружие, боеприпасы, медикаменты, газеты и почта. За линию фронта эвакуировались раненые и дети. Продовольствие и все необходимое для лесной жизни добывалось на месте. Часть провизии и одежды добровольно жертвовало население, остальное – отбивалось у врагов при разгроме гарнизонов и полицейских участков. Для размола зерна партизаны использовали паровую мельницу, которая находилась у деревни Одрижин. Маскировали ее так старательно, что все попытки немецких самолетов, базировавшихся на аэродроме у тогдашнего райцентра Жабчицы, заканчи вались неудачей. И только при приближении фронта, когда фашисты организовали против партизан крупную карательную экспедицию, мельница была взорвана.  О ней до сих пор напоминают искореженные крепежные болты в фундаменте на берегу озера неподалеку от одрижинских магазинов.
Подпольщики из Иванова, а затем партизаны Михаил Кулич, Георгий Кулина, Иван Лагодич из Радовни сумели угнать из-под носа у немцев за Днепровско-Бугский канал 120 коров, которых немцы готовили к отправке в Германию. В партизанской зоне были свои пастухи, которые пасли животных по окрестным лесам. Кроме того, часть коров раздали для содержания населению, в первую очередь в партизанские семьи. Этого мяса хватило вплоть до освобождения района.
В организованных партизанских отрядах поддерживалась строгая дисциплина. Брать что-нибудь без разрешения хозяина запрещалось под страхом расстрела. 
Я помню, как через нашу местность проходили части партизанского соединения ковпаковцев под командованием легендарного командира П.П.Вершигоры. Они оставляли местному населению зерно, муку, грязное белье, меняя их на хлеб, полотно, ручники для перевязки.
Проявления мародерства пресекались самым жестким образом. В 1942 году в отряде, которым командовал В.З.Корж, перед строем был расстрелян старший лейтенант за то, что разорил ульи на пасеке крестьянина в деревне Гречановичи. Вот как описывает этот факт Э.Б.Нордман в своей книге на стр. 122: 
«Корж В.З. построил отряд и спросил крестьянина:
- Можешь опознать того, кто это сделал?
Тот через некоторое время указал:
- Этот!
Тогда Корж скомандовал:
- Три шага вперед. Ты мой приказ знаешь: ничего самовольно у жителей не брать. Ты погубил не пчел, а доверие к нам, партизанам. Именем советской власти приказываю расстрелять за мародерство!
Жаль было старшего лейтенанта. Но таков был суровый закон той войны».
На той же странице книги упоминается: «В отчете о действиях партизанской бригады имени Молотова, написанном осенью 1943 года и подписанном командиром бригады М. Герасимовым и комиссаром Ф.Куньковым, сказано, что в деревне Одрижин один из партизан отряда им. Лозо, будучи в нетрезвом состоянии, застрелил девушку. По решению партизанского суда он был расстрелян на виду местных жителей».
Когда мы вернулись из партизанской зоны на родной хутор, а дом был сожжен, имущества – никакого, то нам, как партизанской семье, выдали корову.
Э.Б.Нордман в своей книге (стр. 119) о подобных фактах пишет так:  
«Когда в 1945-46 годах гнали скот из Германии, то какую-то часть отдавали крестьянам сожженных деревень на Полесье, чтобы компенсировать потери военных лет. В связи с этим на белорусское руководство пожаловались Сталину. Тот спросил у секретаря ЦК КП(б)Б Паномаренко:
- Было такое?
- Было, товарищ Сталин. Отдали скот крестьянам.
- Ну и правильно сделали. Но самозахвата больше не допускайте».
Вспоминаются и такие моменты. 
Когда немцы на оккупированных землях начали создавать сельхозимения для «новых помещиков», то здесь партизаны не стеснялись. Экспроприации подлежали скот, лошади, седла, повозки, зерно, соль и прочее. Хорошим подспорьем были спиртзаводы, куда оккупанты свозили зерно, картофель, скот для откорма и выставляли охрану. Часовых обычно разоружали, а все, что хранилось на складах, увозили в партизанский лагерь либо раздавали населению. Не лишними были и емкости со спиртом. Часть шла на медицинские нужды. Во время холодов «фронтовые» сто грамм выдавались партизанам «для сугреву». Но пьянство в отрядах пресекалось.
Грабили население банды. Почему они образовывались? Население подобрало много оружия, которое осталось при отступлении Красной Армии. Часть его попала в руки тех, кто хотел отсидеться до «хороших времен» в лесах и болотах. А кушать-то им хотелось. Вот и шли по хуторам да лесным деревням, грабили. Шастали эти банды по лесам и болотам даже после войны, до начала 60-х, пока чекисты их не ликвидировали. Кстати, жертвами кровавых рук бандеровцев и бульбашей пали многие советские активисты. В 1948 году был убит начальник Ивановской районной конторы (узла) связи В.А.Мотогуз, в 1950-м – начальник отдела КГБ Шемякин. 
А теперь о палаче белорусского народа гауляйтере Вильгельме Кубэ. В своих книжках В.Яковенко его отмазывает, отмывает от крови, изображает как «любимца» белорусов, встречается даже с женой этого палача. А ведь именно по указанию Кубэ Беларусь была покрыта не сетью школ и медицинских учреждений, а сетью гетто и концлагерей, в которых погибли сотни и сотни белорусов, представителей других народов. С его позволения случилась трагедия Хатыни, тысячи сел были сожжены вместе с женщинами, стариками и детьми. Только в нашем районе были полностью уничтожены 18 деревень. И все поняли, что смертный приговор Кубэ, приведенный в исполнение минскими подпольщиками, стал ответом фашистам, свидетельством того, что Беларусь им не покорилась, а борется за свою свободу!
А вот тенденциозное освещение в романе партизанского движения вызывает отвращение у партизан-ветеранов. Яковенко, надо полагать, решил испортить им настроение, и не без умысла приурочил «Надлом» к праздникам – 60-летию освобождения Беларуси от немецко-фашистских захватчиков и 60-летию Победы советского народа в Великой Отечественной войне. Фальсификаторы истории не унимаются.
В заключение скажу, что мы, оставшиеся в живых участники и свидетели героической борьбы нашего народа с гитлеровскими поработителями, патриотическая молодежь не должны допустить опошления и искажения событий военного прошлого, не должны позволить сыпать мусор на могилы павших партизан.

Н.ДОРОГОКУПЕЦ, 
пенсионер, бывший начальник Ивановского районного узла связи, 

проживавший в 1943-44 годах в партизанской зоне за Днепровско-Бугским каналом.  

Думаем, што вялізныя каментары тут залішнія. Няхай словы Васіля Якавенкі, як і яго кнігі, якія праслаўляюць фашыстаў, застануцца на ягоным сумленні. Хоць пра сумленне, напэўна, можна казаць з вельмі вялікай нацяжкай – ці ёсць яно наогул? Таму што яго хвалебныя словы пра катаў беларускага народа – гэта самае сапраўднае блюзнерства, глумленне над памяццю тысяч і тысяч ахвяраў, тых, хто расстраляны, павешаны, спалены тут, на беларускай зямлі, нацысцкімі акупантамі. 

Прэс-служба СПБ

Комментарии

Комментариев пока нет

• 100-летие со дня рождения В.Ю.Драгунского. Два города и две библиотеки в судьбе одного писателя
• «Человек создан для счастья, как птица для полёта»
• Хвала Человеку. К 140-летию со дня рождения В.Я.Брюсова
• «Русская песня» в Минске
• Умом Россию не понять, аршином общим не измерить: у ней особенная стать – в Россию можно только верить
• «Никто другой не дал бы мне столько счастья…»
• Образовательные программы по истории и культуре Санкт-Петербурга и России
• «Я вернулся в свой город, знакомый до слёз…»
• 110 лет со дня рождения Е.П.Петрова. Командовать парадом буду я!
• К 105-летию со дня рождения Н.Н.Носова. Он подарил нам Незнайку и его друзей
• К 135-летию со дня рождения К.С.Петрова-Водкина. Трудный художник
• Дни духовной культуры Российской Федерации в Республике Беларусь. 2014 год.
• Литературный форум «Славянские традиции»
• К 150-летию со дня рождения В.А.Обручева. Есть только миг между прошлым и будущим…
• Нас объединил Пушкин, декабрь 2011
• К 135-летию со дня рождения П.П.Бажова.
• К 180-летию со дня рождения В.Г.Перова. Он глубоко вникал в русскую жизнь...
• Художники, погибшие в блокадном Ленинграде
• Витебские писатели встретились с работниками библиотек области
• К 140-летию со дня рождения В.Я.Шишкова. Первопроходец и певец сибирских земель
• Книги в дар Витебскому госуниверситету имени П.М.Машерова
• К 190-летию И.С.Аксакова. Пророк славянофильства
• Театр и живопись Владимира Тихонова
• ОХ, ГАРМОНЬ МОЯ, ГАРМОНЬ…
• На «Славянском базаре» о славянах вспоминали мало
• Отмечено 90-летие со дня рождения Т.М.Лио́зновой
• Андрей Геращенко: "Славянский базар" должен укреплять славянское единство
• Пушкинский Петербург
• Вячеслав Бондаренко удостоен Всероссийской историко-литературной премии «Александр Невский»